Onderwerp
Verordening (EU) Nr. 655/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 15 mei 2014 tot vaststelling van een procedure betreffende het Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen om de grensoverschrijdende inning van schuldvorderingen in burgerlijke en handelszaken te vergemakkelijken (hierna: Verordening Europees bevel conservatoir bankbeslag) werd op 18 januari 2017 van toepassing. In het kader van het Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen kan een gerecht in een EU-land de tegoeden op een bankrekening van een schuldenaar in een ander EU-land bevriezen. Het Verenigd Koninkrijk en Denemarken nemen niet deel aan de genoemde Verordening. Die procedure vormt een alternatief op de bestaande bewarende maatregelen uit hoofde van nationaal recht.

Het Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen is van toepassing op geldelijke vorderingen in burgerlijke en handelszaken in grensoverschrijdend verband. Een zaak is grensoverschrijdend indien de bankrekeningen waarop het bevel tot conservatoir beslag betrekking heeft, worden aangehouden in een andere lidstaat dan de lidstaat van het gerecht waarbij het verzoek om het bevel tot conservatoir beslag is ingediend of de lidstaat waar de schuldeiser zijn woonplaats heeft.

Beschikbaarheid en rechterlijke bevoegdheid
De schuldeiser kan een Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen verkrijgen:
1.  voorafgaand aan een door hem tegen de schuldenaar ingestelde procedure betreffende het bodemgeschil
2.  tijdens dergelijke hangende procedure
3.  nadat hij een rechterlijke beslissing, gerechtelijke schikking of authentieke akte heeft verkregen op grond waarvan de schuldenaar de vordering moet voldoen.
In het eerste geval moet de schuldeiser nog een procedure over het bodemgeschil instellen en levert hij het gerecht waar het verzoek om het bevel is ingediend daarvan tijdig het bewijs.

Als er nog geen rechterlijke beslissing, gerechtelijke schikking of authentieke akte is, leidt de schuldeiser het verzoek om een bevel tot conservatoir beslag in bij de gerechten van de lidstaat die bevoegd zijn om van het bodemgeschil kennis te nemen. In het geval dat de schuldenaar een consument is die met de schuldeiser een overeenkomst heeft gesloten voor een gebruik dat niet als bedrijfs- of beroepsmatig kan worden beschouwd, blijft de rechter van de woonplaats van de schuldenaar bevoegd. Indien de schuldeiser reeds over een rechterlijke beslissing of gerechtelijke schikking beschikt, moet hij de aanvraag voor een Europees bevel tot conservatoir bankbeslag richten aan het gerecht van de lidstaat waar de beslissing werd gegeven.

Het verzoek om een bevel tot conservatoir beslag en tot het verkrijgen van rekeninginformatie
Het verzoek om een bevel tot conservatoir bankbeslag wordt gedaan via een standaardformulier. De schuldeiser moet in zijn verzoek afdoende bewijsmateriaal verstrekken om het gerecht ervan te overtuigen dat er een reëel risico bestaat dat de latere inning van de vordering onmogelijk wordt gemaakt of wordt bemoeilijkt in afwezigheid van dergelijk bevel. Als de schuldeiser nog niet over een rechterlijke beslissing, gerechtelijke schikking of authentieke akte beschikt op grond waarvan de schuldenaar de vordering moet voldoen, moet hij bovendien bewijzen dat zijn vordering waarschijnlijk gegrond wordt verklaard.

De procedure verloopt eenzijdig, zonder kennisgeving aan de schuldenaar. Het verrassingseffect voorkomt dat de schuldenaar zijn geld verplaatst, verbergt of uitgeeft. Om de belangen van de schuldenaar te beschermen kan de rechtbank de verzoeker evenwel verplichten om zekerheid te stellen. Het bedrag van de zekerheid moet volstaan om misbruik van de procedure te voorkomen en eventueel door de schuldenaar geleden schade ten gevolge van het bevel te vergoeden.

De Verordening Europees bevel conservatoir bankbeslag voorziet in een mechanisme waarbij de schuldeiser de nationale rechter kan verzoeken om informatie op te vragen over de bankrekeningen van de schuldenaar indien de schuldeiser niet weet waar de schuldenaar bankrekeningen aanhoudt. Die mogelijkheid bestaat in principe enkel wanneer de schuldeiser reeds een uitvoerbare rechterlijke beslissing, gerechtelijke schikking of authentieke akte heeft verkregen.  Als de schuldeiser over een rechterlijke beslissing, gerechtelijke schikking of authentieke akte beschikt die nog niet uitvoerbaar is, kan het inwinnen van de rekeninginformatie onder bepaalde voorwaarden toch gebeuren. De schuldeiser moet daartoe onder meer aantonen dat de informatie dringend moet worden verstrekt om te vermijden dat de latere inning van de vordering in het gedrang dreigt te komen, waardoor de financiële situatie van de schuldeiser aanzienlijk zou verslechteren.

Het bevel tot conservatoir beslag
Het gerecht doet uitspraak bij wege van een schriftelijke procedure aan de hand van de gegevens en de bewijsstukken die de schuldeiser in of bij zijn verzoek heeft verstrekt. Het bevel tot conservatoir bankbeslag wordt verleend via een standaardformulier. Een bevel tot conservatoir bankbeslag dat in een lidstaat is uitgevaardigd, wordt in de andere lidstaten zonder speciale procedure erkend en is er zonder uitvoerbaarverklaring uitvoerbaar. De tenuitvoerlegging geschiedt volgens de procedures die gelden voor de tenuitvoerlegging van gelijkwaardige nationale bevelen in de lidstaat van tenuitvoerlegging. Aan het bevel wordt door de bank onverwijld uitvoering gegeven. De bankrekeningen van de schuldenaar worden geblokkeerd ten belope van de hoogte van de vordering van de schuldeiser. Het surplus blijft beschikbaar.

Het Europees e-justitieportaal
Meer informatie en de benodigde formulieren in het kader van het Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen vindt u op het Europees e-justitieportaal. In de eerste plaats vindt u daar het standaardformulier om een ‘verzoek om een Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen’ in te dienen. Het formulier bevat bij elk onderdeel ervan uitgebreide aanwijzingen om het invullen van het formulier te vergemakkelijken. Daarenboven kan u via het Europees e-justitieportaal acht andere formulieren raadplegen en/of invullen, zoals het formulier voor het ‘instellen van een rechtsmiddel’ en het formulier tot het ‘instellen van hoger beroep tegen een beslissing over een rechtsmiddel’.